Το σώμα μας αποτελεί ένα εργαλείο που εμπεριέχει όλη τη γνώση για να μπορούμε να βρισκόμαστε σε συνεχή επικοινωνία με τις πληροφορίες που δεχόμαστε από το διαρκώς ρευστό εξωτερικό περιβάλλον. Η κίνηση μας αποκαλύπτει τη σχέση μας με τη ροή, πότε βρισκόμαστε σε διεύρυνση και πότε σε συρρίκνωση. Οι επιλογές μας όπως αυτές εκφράζονται σε σώμα-νου-έκφραση συναισθημάτων-συμπεριφορά-σχήμα ζωής-ατομική πορεία είναι η αντανάκλαση των μηχανισμών, ενός πολύπλοκου συστήματος που συνθέτει το όλον, το είναι μας.

Μέσα στα εκάστοτε πολιτισμικά πλαίσια το σώμα έχει αντιμετωπισθεί με ποικίλους τρόπους:

•       ως δεξαμενή αμαρτίας από διάφορες θρησκευτικές ομάδες,

•       ως περιέκτης κατώτερων ενστίκτων που πρέπει να μετουσιωθούν,

•       ως αντικείμενο-εικόνα προς τελειοποίηση και έλεγχο μέσω διαιτών και άσκησης,

•       ως αντικείμενο ιατρικής παρέμβασης και διεκπεραίωσης,

•       ως πειθήνιο εργαλείο δράσης στην υπηρεσία του νου,

•       ή ως αποδέκτης επιθέσεων από ουσίες, αλκοόλ, φάρμακα, κλπ.

Κάθε τραύμα, σοκ, δυσκολία στη ζωή, κάθε ανέκφραστη χαρά ενσωματώνεται συχνά με τη μορφή ενός σφιχτού ή χαλαρού μυ, πόνου, ρηχής αναπνοής και γενικά έλλειψης ζωτικότητας. Όταν αυτά τα συμπτώματα συνεχίζονται για μακρύ χρονικό διάστημα παγιώνονται σε λιγότερο ή περισσότερο μόνιμες καταστάσεις, ασθένειες και γενικά οι δυσλειτουργίες γίνονται μόνιμες.

Το σώμα αντανακλά την ιστορία της ζωής του ατόμου. Η καλή υγεία, η καλή πνευματική και σωματική λειτουργία, συνθέτουν μια ολοκληρωμένη οντότητα. Όταν αυτό συμβαίνει, η αναπνοή, η κίνηση, ο λόγος και η δράση είναι σε αρμονία. Αυτό βιώνεται ως αίσθηση ευημερίας. Γι’ αυτό ακόμη και όταν η ζωή φαίνεται προς τα έξω πετυχημένη, η πραγματικότητα είναι διαφορετική όταν το άτομο παραπονιέται για πονοκεφάλους, συνεχή κούραση χωρίς αιτία, ή έχει την αίσθηση ότι κάτι λείπει ή ότι δεν είναι εντάξει. Τότε ο άνθρωπος αρχίζει να αναρωτιέται για το τι πραγματικά συμβαίνει μέσα του και στο περιβάλλον του.

Το παρελθόν δεν αλλάζει αλλά μπορεί να αλλάξει η οπτική της ερμηνείας των βιωμάτων και οι πεποιθήσεις όπως αυτές έχουν γραφτεί μέσα μας. Η συνειδητότητα φέρνει την αλλαγή στις ιδέες που χαράχτηκαν στο σώμα και στο νου. Έτσι καθορίζεται το παρόν του ανθρώπου, που βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη και "σχεδιάζει" το μέλλον σύμφωνα με τις δυνατότητες που αναγνωρίζονται από την ιδιαιτερότητά του.

Ο Αυστρο-ουγγαρός γιατρός και ψυχαναλυτής Wilhelm Reich (1897–1957), μαθητής και μετέπειτα συνεργάτης του Freud, έγινε σταδιακά ο πιο σημαντικός πρωτοπόρος της Σωματικής Ψυχοθεραπείας. Ο Reich εστίασε στον «Χαρακτήρα» του αναλυόμενου - ο προσωπικός ιδιαίτερος τρόπος ύπαρξης του ατόμου - που αποτελεί τη βάση των συμπτωμάτων που εκδηλώνονται. Εισήγαγε την έννοια «Θωράκιση» η οποία αναφέρεται στον αμυντικό μηχανισμό που αναπτύσσει ένα άτομο για να ανταπεξέλθει σε έντονες αισθήσεις και ανυπόφορα συναισθήματα. Η «Θωράκιση» έχει χαρακτηρολογική και σωματική συνιστώσα. Ανέπτυξε, δε, τη «Νευροφυτοθεραπεία», μια μέθοδο αποκατάστασης της υγιούς λειτουργίας του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ΑΝΣ) μέσω συγκεκριμένων σωματικών τεχνικών και ασκήσεων που ακολουθούνται από λεκτική έκφραση και επεξεργασία.

Ο Ράιχ μέσα από την κλινική πράξη παρατήρησε, πως αυτή η δομή, ο Χαρακτήρας, συμπεριλαμβάνει και τη σωματική κατάσταση του ατόμου που εμφανίζεται εξωτερικά ως μια λίγο πολύ στερεότυπη στάση ή κίνηση του σώματός, της έκφρασης του προσώπου, της φωνής, κλπ. Παρατήρησε επίσης, πως με τη βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης στη θεραπεία, η σωματική στάση υφίσταται θετικές διαφοροποιήσεις:

•       αντικειμενικές (που βλέπει ο θεραπευτής),

•       και υποκειμενικές (που τις αισθάνεται ο θεραπευόμενος).

Το σώμα γίνεται πιο κινητικό, η έκφραση του προσώπου χάνει τη στερεοτυπία της (μάσκα) και προσαρμόζεται στην εκάστοτε συναισθηματική κατάσταση του ατόμου (εκφράζει π.χ. χαρά, θυμό, ηρεμία, λύπη). Αλλά και υποκειμενικά το σώμα βιώνεται ως κάτι πιο οικείο και αναπτύσσονται αισθήσεις παρόμοιες με «ρεύματα» ή «ροή» σε περιοχές του σώματος, που πριν μπορεί να βιώνονταν ως ανύπαρκτες ή αναίσθητες.

Ο ραϊχικός Χαρακτήρας είναι ένα σύνολο από στερεότυπες συμπεριφορές και από εσωτερικούς μηχανισμούς «διευθέτησης-τακτοποίησης» των παρορμήσεων του ατόμου, και των αμυνών ενάντιά τους.

Ο Φρόϋντ συνδέει, λεπτομερειακά, τον ψυχισμό με το σώμα, συλλαμβάνοντας την ψυχοπλαστική σημασία που έχει η έκβαση των σημαντικών σωματικών δραστηριοτήτων του παιδιού όπως ο θηλασμός, η επαφή με το σώμα της μητέρας, η βάδιση, η εκπαίδευση στην τουαλέτα, η γενετική σεξουαλικότητα (οιδιπόδειο).

Ράιχ – συνεργάτη του Φρόϋντ μέχρι το 1934 - η έκβαση αυτών των οδυσσειών του παιδιού, διατηρούνται στην προσωπικότητα ως νοητικοί-συναισθηματικοί μηχανισμοί, όπως περιέγραφε η ψυχανάλυση, αλλά τα ίχνη τους εγγράφονται και στο σώμα, τα ίχνη αυτά περιγράφονται από τον Ράϊχ ως μία χρόνια αλλαγή του μυϊκού τόνου (μυϊκή θωράκιση) (Ράϊχ, 1936), επηρεάζοντας επίσης τον ρυθμό και την υγεία του αυτόνομου νευρικού συστήματος (συμπαθητικό-παρασυμπαθητικό). Το κλασσικό του βιβλίο Charakteranalyse (Ανάλυση Χαρακτήρα) παρουσιάζει μια τυπολογία χαρακτήρων και περιγράφει στάσεις του σώματος και μυϊκές εντάσεις, οι οποίες συνδέονται με τους συγκεκριμένους τύπους χαρακτήρων. Διαπιστώνει πως ένα συγκεκριμένο σύμπτωμα ή διαταραχή της προσωπικότητας αποτελεί έκφραση μιας γενικότερης δομής. Οι διαφορετικές χαρακτηρολογικές δομές - σχιζοειδής, στοματικός, ψυχοπαθητικός, μαζοχιστής, άκαμπτος - διαμορφώνονται βιολογικά ως σωματικοί τύποι μέσω ασυνείδητης μυϊκής συστολής. Ο Reich υποστήριξε πως οι δομές του χαρακτήρα είναι μορφώματα αντίστασης με τα οποία τα άτομα αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν τη νεύρωσή τους.

Η θωράκιση είναι το αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας και αποτελεί τη χρόνια απάντηση του ατόμου σε σωματικό επίπεδο, στα απειλητικά ερεθίσματα του περιβάλλοντος, με σκοπό τη διατήρηση μιας ψευδούς κατάστασης ηρεμίας και ελέγχου (2006, Λουμπράνο - Κωτούλα).

Ο Reich βάσισε την ερμηνευτική ψυχοθεραπεία στο βιολογικό στοιχείο. Υποστήριζε πως δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ αίσθησης και λογικής και η σχέση που δημιουργείται μεταξύ μυαλού και σώματος διαμορφώνει τη λειτουργική ταυτότητα του ατόμου. Στη σκέψη του Reich, το σώμα, η ψυχή και τα συναισθήματα είναι όψεις – μεταμορφώσεις της ίδιας υποκείμενης δομής – ενότητας.

Η λειτουργική ταυτότητα είναι η έκφραση κατ’ αρχήν του γεγονότος ότι υπάρχει μια κοινή ενεργειακή βάση, η οποία στηρίζει το σώμα και την ψυχή. Αυτό σηματοδοτεί ότι κάθε ψυχική λειτουργία έχει την αντίστοιχή της σωματική λειτουργία. Ο Reich χρησιμοποίησε τις έννοιες της ευχαρίστησης (ηδονής – pleasure) και της δυσαρέσκειας (αγωνίας – anxiety) ως παράδειγμα αυτών των βιολογικών διαδικασιών. Θεωρώντας ότι ο κάθε οργανισμός εμπεριέχει συγκεκριμένη ενέργεια, η ευχαρίστηση ή η δυσαρέσκεια καθορίζεται από την ισορροπία στη ροή αυτής της ενέργειας:

•       η ενέργεια που κινείται από τον πυρήνα προς την περιφέρεια εκλαμβάνεται ως ικανοποίηση,

•       ενώ η ενέργεια που κινείται από την περιφέρεια προς το κέντρο ως δυσαρέσκεια.

Η ρίζα της ενέργειας είναι η ίδια αλλά διαφέρει η κατεύθυνση.

Η λειτουργική σχέση μπορεί να ειδωθεί ως συστολή και διαστολή, όπου παρουσιάζεται η θωράκιση υπάρχει διακοπή της ροής της ενέργειας, αποτέλεσμα να συσσωρεύεται και να δημιουργεί δυσφορία και δυσλειτουργία στο άτομο.

Επτά σωματικά επίπεδα στα οποία μπορεί να συσσωρευτεί ενέργεια:

•       1ο επίπεδο: μάτια.

•       2ο επίπεδο: στόμα.

•       3ο επίπεδο: λαιμός.

•       4ο επίπεδο: θώρακας.

•       5ο επίπεδο: διάφραγμα.

•       6ο επίπεδο: κοιλιά.

•       7ο επίπεδο: πύελος (λεκάνη).

Βιώνοντας το σώμα μας με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο, μας επιτρέπει να αισθανόμαστε τη ζωτικότητά μας, μας οδηγεί στο βίωμα του σώματός μας ως ασφαλούς τόπου και μας συνδέει με τη Ζωή.